قلب عمدتا از عضلات خاص به نام میوکارد ساخته شده است که خون را برای خون ‌رسانی به سراسر بدن به رگ‌ های خونی پمپاژ می کنند. عضله قلب مانند هر عضله دیگر نیاز به خون ‌رسانی خوب دارد که این کار بر عهده عروق کرونر است. این عروق از آئورت که خون غنی از اکسیژن را از قلب به بدن منتقل می‌کند، جدا می ‌شوند. شریان‌های اصلی کرونر به شاخه ‌های کوچکتر تقسیم شده و خون را به تمام قسمت ‌های عضله قلب می‌ رسانند.

سکته قلبی چیست؟

سکته قلبی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به عضله قلب، ناگهان قطع شود و باعث آسیب بافت قلب شود. این حالت معمولا نتیجه انسداد یک یا چند مورد از عروق کرونری است. انسداد می‌ تواند به علت ایجاد پلاک خونی (ماده‌ای عمدتا از چربی، کلسترول و مواد زائد سلولی) باشد. اگر یکی از عروق کرونر اصلی مسدود شده باشد؛ بخش بزرگی از عضله قلب تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر یک شریان شاخه ‌ای کوچک ‌تر مسدود شود؛ مقدار کوچکتری از عضله قلب تحت تأثیر قرار می‌ گیرد.

در اثر انسداد عروق کرونری در قلب وضعیتی به نام ایسکمی قلبی اتفاق می ‌افتد. اگر ایسکمی قلبی بیش از حد طول بکشد، سلول‌های بافت قلبی می‌ میرد و پس از چند هفته بافت اسکار جایگزین آن می ‌شود.

انواع حمله قلبی

حمله قلبی یا MI ناشی از یکی از انواع بیماری عروق کرونر زیر است:

۱. اسپاسم (گرفتگی) عروق کرونر یا آنژین ناپایدار

در این حالت بیمار با حمله حاد عروق کرونری قلب روبرو می شود که ممکن است درد قفسه سینه در زمان استراحت بروز کند، همچنین بیمار مدت زمان طولانی ‌تری درد را تجربه خواهد کرد. درمان این بیماری قلبی با دارو و استراحت امکان‌پذیر نیست.

۲. آنژین ناپایدار

در مقابل آنژین ناپایدار، آنژین پایدار وجود دارد. در این حالت بروز علائم بیماری با فعالیت بدنی در ارتباط است. یعنی علائم زمانی ظاهر می ‌شوند که فعالیت‌های بدنی به حد خاصی رسیده باشند.

۳. انفارکتوس میوکارد با افزایش قطعه ST (STEMI)

در این حالت یکی از شریان‌ های اصلی قلب به طور کامل دچار انسداد و آسیب شده است. این بیماری می‌تواند به صورت حاد ایجاد شود. در این حالت احتمال بروز آریتمی بطنی که ریسک بروز ایست قلبی را افزایش می دهد نیز وجود دارد.

۴. انفارکتوس میوکارد بدون افزایش قطعهST (NSTEMI)

در این حالت بیماری قلبی شدت متوسط دارد. در طی آن، یک شریان خونی به طور جزیی دچار انسداد شده است. البته این امر به این معنا نیست که خطری متوجه بیمار نمی ‌شود. علائم این انفارکتوس میوکارد مشابه با نوع شدید است.

علائم سکته یا حمله قلبی

از نشانه‌های سکته قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد در قفسه سینه (آنژین صدری)
• تنگی نفس
• احساس سرگیجه
• سبکی سر
• حالت تهوع
• استفراغ
• خس خس سینه و سرفه
• عرق سرد
• احساس شدید اضطراب که بیشتر شبیه حمله پانیک است.

علت سکته قلبی

در بیشتر موارد تشکیل لخته خون (ترومبوز) علت اصلی حمله قلبی است. ممکن است لخته درون يکی از شريان ‌های اصلی یا شاخه ‌های فرعی از عروق کرونر تشکيل شده باشد.

گاهی سرخرگ‌ های كرونری كه وظیفه خون‌ رسانی به قلب را بر عهده دارند؛ به وسيله شبكه‌ای از سلول ‌ها، چربی و كلسترول كه پلاک ناميده می ‌شود؛ به تدریج مسدود می‌ شوند. خونی كه تلاش می‌كند از اين سرخرگ‌های مسدود شده عبور كند، می‌تواند يک لخته تشكيل دهد. اگر اين لخته جريان خون را به صورت كامل قطع كند، بخشی از ماهيچه قلب كه به وسيله آن سرخرگ تغذيه می‌ شده، می ‌ميرد.

امکان حملات قلبی بدون انسداد نیز وجود دارد. این نوع حمله قلبی می‌تواند به دلایل زیر رخ دهد:

• اسپاسم عروق کرونر
• برخی از مشکلات نادر قلب که باعث تنگ شدن غیرمعمول عروق خونی می شود.
• تروما (پارگی عروق کرونر)
• آمبولی (لخته های خون پرتاب شده از سایر قسمت های بدن) که در یک شریان کرونر به دام می ‌افتد.
• عدم تعادل الکترولیت
• عروق کرونر غیرعادی که موجب می ‌شود شریان‌های کرونر در موقعیت‌ های متفاوتی نسبت به حالت طبیعی قرار بگیرند و فشرده ‌سازی آن ها باعث حمله قلبی می‌ شود.
• مصرف کوکائین که می‌تواند باعث ایجاد اسپاسم در عروق کرونر شود.
• عوارض جراحی قلب

تشخیص سکته قلبی

هر فردی که علائم حمله قلبی دارد باید تحت معاینه فیزیکی قرار گیرد، از جمله چک کردن نبض، سطح اکسیژن خون و فشار خون و گوش دادن به صداهای قلب و ریه.

پزشک با استفاده از موارد زیر تشخیص حمله قلبی می ‌دهد:

۱) سابقه و علائم

پزشک متخصص از بیمار در مورد علائمی‌ که تجربه کرده‌ است می‌پرسد. همچنین ممکن است از کسی که با بیمار بوده بخواهد اتفاقی که افتاده را شرح دهد.

۲) آزمایش‌های خون

در طول حمله قلبی، آسیب به سلول‌های ماهیچه قلب تقریباً همیشه باعث می‌شود که یک نشانگر شیمیایی به نام تروپونین قلبی (Troponin)، در جریان خون ظاهر شود. آزمایش‌های خونی که به دنبال این نشانگر هستند، از مطمئن‌ترین روش ‌ها برای تشخیص حمله قلبی هستند.

۳) الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب

نوار یکی از اولین آزمایشاتی است که هنگام مراجعه به اورژانس با علائم حمله قلبی انجام می‌دهید.

۴) اکوکاردیوگرافی

اکوکاردیوگرام با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصویری از داخل و خارج قلب بیمار ایجاد می ‌کند.

۵) آنژیوگرافی

آنژیوگرافی با کاتتریزاسیون کرونر برای بررسی مسائل مربوط به انسداد در شریان ‌ها،نواحی با جریان خون کم یا بدون جریان خون را نشان می ‌دهد.

۶) اسکن هسته‌ ای قلب

در اسکن هسته‌ ای قلب از رنگ رادیواکتیو تزریق شده به خون بیمار استفاده می ‌کنند و از این طریق تصویربرداری از شبکه خونرسانی قلب به عمل می آید.

درمان حمله قلبی

راهی برای درمان حمله قلبی وجود ندارد، شیوه‌ های درمانی موجود تنها به کنترل بیماری کمک کرده و ریسک بازگشت بیماری را کاهش می‌ دهند.

• تغییر سبک زندگی

گاهی اوقات با ترک عادات اشتباه از جمله مصرف دخانیات، رژیم غذایی پرچرب، نداشتن برنامه ورزشی منظم و مناسب، کنترل نکردن استرس و فشار‌های روحی و کنترل نکردن بیماری‌های زمینه‌ای می‌توان به راحتی حمله قلبی را درمان کرد.

• مصرف داروهای قلب

مصرف داروهای شیمیایی توصیه شده توسط متخصص قلب از ایجاد لخته خون جلوگیری کرده و باعث می ‌شوند جریان خون حالت طبیعی داشته باشند.

• جراحی قلب

در صورتی که شدت آسیب زیاد باشد و تغییر سبک زندگی و مصرف دارو برای درمان بیماری کافی نباشد، جراحی قلب به عنوان راه‌حلی مناسب پیشنهاد می ‌شود. جراحی می‌تواند به شکل‌های زیر انجام شود:

• جراحی بای‌پس عروق کرونر: در این حالت یک رگ خونی از قسمت دیگر بدن جدا شده و به قلب پیوند می‌ خورد. شریان مسدود شده و آسیب‌دیده از سیستم خونرسانی بدن خارج می‌‌ شود.
• آنژیوپلاستی و استنت گذاری: برای این منظور جراح کاتتری همراه با یک بالون به قسمت باریک رگ وارد می‌کند. با باد کردن بالون، رسوبات چربی نیز از بین خواهد رفت. گاهی اوقات به منظور باز نگه داشتن رگ از استنت نیز استفاده می‌شود.
• پیوند قلب: چنانچه قلب آسیب بسیار شدیدی دیده باشد، پیوند قلب به عنوان آخرین راه ‌حل پیشنهادی خواهد بود.

پیشگیری از سکته قلبی

هیچ وقت برای پیشگیری از مشکلات قلبی دیر نیست. برای این منظور لازم است به این چند نکته توجه داشته باشید:

• داروهایتان را به طور منظم مصرف کنید.
• به طور مرتب با پزشک خود در ارتباط باشید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید.
• اگر سیگاری هستید، بهتر است از همین لحظه تصمیم جدی برای ترک آن بگیرید.
• اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، لازم است برای کاهش وزن اقدام کنید.
• برنامه ورزشی مناسب و منظم داشته باشید.

دیگر یافته های پزشکی سکته یا حمله قلبی