آریتمی یا تپش قلب نامنظم

به هر تغییر در روند نرمال و طبیعی پالس‌های الکتریکی قلب آریتمی (تپش قلب نامنظم) گفته می‌شود. بعضی از آریتمی ها جزئی است (مثل توقف لحظه‌ای یا ضربان نا به هنگام) که به طور کلی روی تعداد ضربان قلب یا ریتم قلب اثر چندانی ندارد؛ اما آریتمی های طولانی‌تر که باعث به وجود آمدن تعداد ضربان قلب بسیار تند، بسیار کند یا نامنظم شده می تواند باعث ناکارآمدی پمپاژ خون توسط قلب می‌شود.

• نرخ تند ضربان قلب (بیش از ۱۰۰ بار در دقیقه در بزرگسالان) تاکی کاردی نامیده می‌شود.
• نرخ ضربان قلب کند (کمتر از ۶۰ بار در دقیقه در بزرگسالان) برادی کاردی نامیده می‌شود.

وقتی که قلب به خوبی نتپد و خون به صورت مؤثر پمپاژ نشود، ریه‌ ها، مغز و بقیه ارگان‌ های بدن نمی‌ توانند به کار خود ادامه داده و آسیب دیده یا از کار می‌ افتند.

عوامل خطر آریتمی قلبی

بعضی شرایط و بیماری‌ها ممکن است احتمال ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش دهند. این شرایط عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر
• مشکلات قلبی و سابقه عمل جراحی قلب
• تنگی عروق قلب
• حمله قلبی
• وضعیت غیرطبیعی دریچه‌ها
• نارسایی قلبی
• کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب) و دیگر آسیب‌های قلبی

همچنین عوامل خطر دیگری هم هستند که می‌توانند علت آریتمی قلب باشند:

• فشار خون بالا

فشار خون بالا با افزایش ضخامت و سفتی دیواره بطن‌ها و تغییر انتقال پیام‌های الکتریکی در قلب می تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر می‌شود.

• بیماری قلبی مادرزادی

وجود مشکلات قلبی از بدو تولد ممکن است ریتم قلب را دستخوش تغییر کند.

• مشکلات تیروئیدی

پرکاری یا کم کاری تیروئید باعث افزایش خطر آریتمی می‌ شود.

• دیابت

احتمال ابتلا به فشار خون و بیماری عروق کرونر در بیماران با دیابت کنترل نشده بیشتر است.

• آپنه انسدادی خواب

در این حالت، تنفس فرد در هنگام خواب به مدت چند ثانیه متوقف می‌شود که این موضوع می‌تواند باعث ایجاد برخی از انواع آریتمی‌ها از جمله برادیکاردی، فیبریلاسیون دهلیزی و… شود.

• اختلال آب و الکترولیت

الکترولیت‌های موجود در خون (سدیم، پتاسیم و منیزیم) به تولید و انتقال پیام‌های الکتریکی در قلب کمک می‌کنند. سطوح بسیار بالا یا بسیار پایین این الکترولیت‌ها بر پیام‌های الکتریکی قلب تاثیر گذاشته و باعث ایجاد آریتمی قلبی می ‌شود.

علائم و نشانه ‌های آریتمی

آریتمی قلب طیف گسترده‌ای از علائم از اشکالات جزئی قلبی عروقی تا فروپاشی قلب و مرگ را شامل می شود. وقتی آریتمی قلب به مدت طولانی وجود دارد و باعث ناکارآمدی قلب می‌شود، علائم جدی‌ تری بروز می‌کند که عبارتند از:

• خستگی
• سرگیجه
• سبکی سر
• بی هوشی و غش ناگهانی (سنکوپ) یا حمله در شرف غش
• ضربان قلب تند و کوبشی
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• در موارد شدید، فروپاشی و ایست ناگهانی قلب

عوارض و خطرات آریتمی قلبی

انواع خاصی از آریتمی‌ها ممکن است با عوارض زیر همراه باشند:

سکته مغزی

آریتمی قلبی باعث افزایش احتمال تشکیل لخته خونی م ی‌شود. در اثر شکسته شدن این لخته و انتقال آن از قلب به مغز، جریان خون این ارگان حساس و حیاتی مختل شده و سکته مغزی اتفاق می‌ افتد.

داروهای خاص نظیر داروهای ضدانعقادها می ‌توانند خطر سکته مغزی یا آسیب سایر ارگان‌های حیاتی را در اثر تشکیل لخته خونی کاهش دهند.

نارسایی قلبی

عدم پمپاژ موثر خون توسط قلب دچار برادی کاردی یا تاکیک اردی در درازمدت باعث نارسایی قلب می‌شود. با این حال کنترل سرعت ضربان قلب می‌تواند به بهبودی نارسایی و عملکرد قلب کمک کند.

تشخیص آریتمی قلبی

به منظور تشخیص آریتمی های خطرناک قلبی به علائم و نشانه‌های بیمار توجه می‌ شود و معاینه بدنی انجام می گیرد. همچنین در خصوص سابقه بیماری قلبی و بیماری تیروئید سوال می شود، چرا که این بیماری‌ها باعث افزایش خطر ابتلا به آریتمی می‌شوند. علاوه بر این، ممکن است انجام یک سری آزمایش را به منظور پایش فعالیت الکتریکی قلب و شناسایی انواع آریتمی‌ توصیه کند.

بعضی از این آزمایش‌ها عبارتند از:

• نوارقلب

در نوار قلب، فعالیت الکتریکی قلب ثبت شده و زمان‌بندی هر یک از بخش‌های مختلف فعالیت الکتریکی قلب را اندازه‌گیری می‌ شود.

• مانیتور هولتر

هولتر یک دستگاه نوار قلب قابل حمل است که به مدت یک روز یا بیشتر به بیمار وصل می ‌شود تا فعالیت ‌های الکتریکی قلب را طی انجام کارهای روزمره ثبت کند.

• اکوکاردیوگرافی

در این روش غیرتهاجمی، با قرار دادن یک ابزار دستی (ترانسدیوسر) بر روی قفسه سینه بیمار و با استفاده از امواج صوتی، اندازه و ساختار قلب و حرکت آن مورد بررسی قرار می‌ گیرد.

• واقعه‌نگر قابل کاشت

اگر علائم فرد به ندرت اتفاق می ‌افتند، می ‌توان دستگاه واقعه‌نگر را زیر پوست و در ناحیه قفسه سینه بیمار کاشت تا فعالیت الکتریکی قلب را به طور مداوم ثبت کند تا به کمک آن ریتم‌های غیرطبیعی قلب شناسایی شوند.

درمان آریتمی قلب

بسیاری از آرتیمی ها بدون ضرر بوده و بدون درمان رها می ‌شوند. اما اگر آریتمی غیر طبیعی و مهم باشد آنگاه پزشک برای بیمار خود یک برنامه درمانی را در نظر خواهد گرفت.

۱. درمان دارویی

علائم تاکی کاردی و ضربان نا به نگام قلب به وسیله انواع مختلف داروها قابل درمان است. این داروها ممکن است به صورت تزریق داخل وریدی یا داروهای خوراکی برای درمان طولانی مدت باشد.

• مسدود کننده های کانال کلسیم

مسدود کننده‌های کانال کلسیم با جلوگیری از حرکت کلسیم به سمت قلب و شریان‌ های خونی کار می ‌کنند.

• مسدود کننده‌های بتا

مسدود کننده‌های بتا تعداد ضربان قلب را کاهش داده و باعث کاهش فشار خون به وسیله از بین بردن اثر آدرنالین می ‌شوند.

• ضد انعقادها

ضد انعقادها یا همان رقیق کننده‌ های خون باعث کاهش احتمال لخته شدن یا انعقاد خون می‌شوند.

۲. ابلیشن آریتمی با استفاده از امواج رادیوفرکانسی

این روش غیر جراحی برای درمان تپش قلب ناشی از برخی بیماری ‌ها نظیر فیبریلاسیون دهلیزی، تپش دهلیزی یا تاکی کاردی دهلیزی به کار برده می‌ شود. یک پزشک کاتتر که سر آن دارای الکترود بوده را به ناحیه‌ای از ماهیچه قلب که آسیب دیده وارد می‌کند. سپس یک رادیوفرکانس بدون درد و ملایم به محل آسیب دیده ارسال می ‌شود. در این حالت سلول ‌های ماهیچه قلب در محدوده کوچکی می ‌میرند و تپش ناشی از ارسال پالس‌ های اضافی متوقف می ‌شود.

دیگر یافته های پزشکی آریتمی قلبی